Stres neredeyse hepimizin hayatında yer alan tanıdık bir histir. Stresin belirli bir demografik özelliği yoktur. Hayatımızda stresle başa çıkma becerisinin önemli bir yeri vardır. Kendinizi stres içinde boğuluyor gibi hissetmeyin, endişelenmenize gerek yok. Stresle başa çıkmak için etkili yöntemler mevcuttur.
Bu yazıda, Vibe to BE metodu ile, stresi daha iyi anlamanı sağlayacak ve stresle başa çıkma sürecinde yardımcı olacak çözümler sunuyoruz.
Kendini daha iyi hissetmek ve hayatını kontrol etmek için adım atmanın zamanı geldi!
Hazırsan başlayalım!
Stress Nedir?
Bireyin fiziksel, duygusal ya da psikolojik gerginlik yaşamasına yol açan her türde değişikliği stres olarak tanımlamak mümkündür. Stres, insan bedeninin dikkat ve eylem gerektiren her türlü şeye verdiği tepkidir.
Herkes belirli ölçüde stres yaşar fakat bireyleri birbirinden farklılaştıran onların strese karşı verdikleri tepkidir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, strese verilen tepkilere göre bireyin genel refah düzeyinin de değişkenlik gösterdiğini vurgular.
Stres yaşamanın hayatımızı ne kadar da derinden etkilediğini daha iyi anlıyorsun değil mi?
Stres Tamamen Zararlı Bir Şey Midir?
Stresi şimdiye kadar olumsuz yönleri ile tanısak ve tanımlasak da stresin tamamen zararlı bir şey olduğunu söyleyemeyiz.
Stresin az düzeyde yaşanması, bireylerin performansları ve kendilerini koruyabilmeleri açısından önem taşır.
Demek oluyor ki, az denebilecek seviyede stres yaşadığında bu stres seviyesi performansında bir miktar artış sağlayabilir. Aynı miktardaki stres seviyesinin başka bir işlevi sizi şaşırtabilir. Az miktarda stres seviyesi, bireyin kendisini dış etmenlerden korumasına da yardımcı olur.
Stresin zararlı hale geldiği nokta, aşırıya kaçtığı noktadır.
Stres Türleri Nelerdir?
Stres türlerine göz atalım. Böylece hangi stres türünün daha zararlı olduğunu kşefedebilirsin.
Araştırmalar, iki temel türü olduğunu savunur ve stresi ikiye ayırır.
Akut Stres
Stresin en yaygın stres türüdür çünkü anlık yaşananlara ya da yakın gelecekte yaşanacak olanlara bağlı olarak gelişir.
Örneğin, sınav esnasında sınav kağıdını doğru cevaplarla doldurup sınavı zamanında tamamlamaya çalışan veya birkaç ay sonra gireceği önemli bir sınavı düşünen öğrencinin yaşadığı stres, akut strestir. Bunun sebebi öğrencinin sınavı iyi/kötü bir şekilde atlattıktan sonra yavaş yavaş sınav stresi yaşamaktan kurtulacak olmasıdır.
Bir diğer tür olan kronik strese kıyasla akut stres, kısa sürelidir ve bireyde onun bıraktığı kadar hasar bırakmaz. Anlık veya yakın geleceğe yönelik olduğundan orta derecede sıkıntı, gerilim, mide ve baş ağrıları gibi kısa vadeli etkileri mevcuttur.
Akut streste dikkat edilmesi gereken nokta, akut stresin kronik strese dönüşme riskidir. Sürekli tekrar eden akut stres vakaları kronik strese dönüşebilir ve bu da bireylerin daha ciddi hasarlar almasına yol açabilir.
Kronik Stres
Stresin daha uzun sürede gelişenidir. Oldukça zararlıdır.
Bir türlü iş bulamayan ve bundan ötürü ciddi maddi sıkıntılar yaşayan birinin işsizlik ve maddi sıkıntılardan asla kurtulamayacağını düşünmesi ve hatta buna bağlı olarak bir yerden sonra iş bulabilmek için çabalamayı bırakması, yaşanan stresi kronik hale getirir.
Buna ek olarak, genç yaşlarda yaşanan travmatik olaylar da stresin kronikleşmesinde etkili olabilmektedir.
Anksiyete, depresyon, travma sonrası stres bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıklar da yine kronik stres tarafından tetiklenebilir. Öte yandan kronik stresin bireye; felç, kalp krizi, şiddet eğilimi veya intihar ile sonuçlanacak bir kriz geçirtme riski de vardır.
Stresle Baş Etme Yöntemleri Nelerdir?
İşte sana bazı minik ipuçları:
- Daha fazla hareket etmeye özen göstermelisin: Hareketsizlik, stres seviyesini ciddi oranda olumsuz etkilemektedir. Düzenli spor yapamayan, sporu hayatına entegre edemeyen biriysen; sevdiklerinle deniz kenarında yürüyüş yapmak, evcil dostun ile dışarı çıkıp dolaşmak, dans kursuna yazılmak, doğa ile iç içe yoga yapmak vb. tüm bu aktiviteler de hareket kapsamına girer ve tıpkı düzenli spor gibi stres seviyesini azaltır, kişinin modunu yükselterek iyi hissetmesini sağlar.
- Sağlıklı ve düzenli beslenmelisin: Sağlıklı ve düzenli beslenmek gerek fiziksel gerek ruhsal sağlıkta kilit rol oynar.
- Ekran süreni minimuma indirmeye gayret etmelisin: Uzun süreli ekrana bakmak ve teknolojinin adeta esiri haline gelmek, stres yönetiminde görülmek istenen davranışlar arasında yer almıyor.
- Kafein tüketimini minimuma indirmelisin: Kahvenin sağlık üzerindeki olumlu etkileri bir yana, gün içerisinde belirli bir miktarın üzerinde kafein tüketmek; stresini kontrol altına almak isteyen birine tavsiye edeceğimiz bir davranış değil. Kafein, vücuttaki sinir sistemini teklediğinden stres ile doğrudan bağlantılı görebileceğimiz bir madde.
- Hayır diyebilmeyi öğrenmeli ve sınırlarına sadık kalmalısın: Birilerini kırmamak, üzmemek, yıpratmamak için sürekli kendinden ödün verdiğin nokta; aslında kendine yapabileceğin en büyük kötülüklerin toplandığı ortak da bir nokta.
- Erteleme huyundan vazgeç, lütfen: Bugün yapacağım, yarın yapacağım derken; yapılması gereken her ne ise o, son ana kalıyor ve bu da ne yaratıyor? Elbette stres. Erteleme huyundan vazgeçip belli bir zaman çizelgesine bağlı kalarak olası stres ataklarının önünü kesebilirsin.
- Kendi kendine vakit ayırmalısın: Bireyler, kendileriyle baş başa kalmaktan hep kaçınır. Kaçınmadıkları zamanlarda da ne tesadüftür ki buna ayıracak vakitleri yoktur. Oysa kişinin kendiyle baş başa kalıp dahil olacağı en ufak bir aktivite bile aynı kişinin stres gibi olumsuz duygularla olan mücadelesine katkıda bulunacaktır.
- Sevdiklerinle vakit geçirmeye özen göstermelisin: İnsan, etrafında sevdiği ve güvendiği insanlar olduğunda bambaşka hissediyor. Bu bambaşkanın altında ise yalnızca olumlu duygular yer alıyor. Sevdiklerin ile geçireceğin kaliteli vakitler işte tam da bu nedenle değerli.
- Doğa ile iç içe olmaya özen göster: Temiz hava, yeşilin tonlarına edilen şahitlik, belki rastlanılan birkaç hayvan, doğanın sessizliği ve sakinliğine verilen kulak… İnsan bunları okurken bile kendini daha az stresli hissetmeye başlamıyor mu sence de?
Stresle Baş Edemiyorum, Ne Yapmalıyım?
Stresle başa çıkmak kendi çabalarımızla bazen zor olabilir ve eğer stresle mücadele etmek konusunda ilerleme kaydedemiyorsan yardım alman önemlidir.
Alanında uzman danışmanlar eşliğinde terapi ile stresi kontrol altına almayı keşfedebilirsin.
Seni, hayatını stresin gölgesinden çıkarmak ve daha dengeli bir ruh haline ulaşmaya davet ediyoruz.
Kendini keşfetmek için bugün adım at.
Kaynakça:
Coping With Stress, CDC, 2021
Stress Management: How to Reduce and Relieve Stress, Help Guide, 2023
Stress: Coping With Life’s Stressors, Cleveland Clinic, 2020
